Columns van De Reisdokter

Inspelend op de actualiteit en puttend uit zijn uitgebreide praktijkervaring behandelt dokter Ronald Hulsebosch in deze column de gezondheidsrisico’s op reis en schrijft wat je er tegen kunt doen. Ronald Hulsebosch is huisarts in Den Haag en is zeer betrokken bij Nederlandse expedities.

De combinatie van zijn beroep en passie voor buitensport zorgt ervoor dat hij naam gevestigd heeft als expeditiearts. In 2001 nam hij het initiatief voor de unieke formule voor reisvaccinaties: De Reisdokter. Bij diverse huisartspraktijken kunt u terecht voor medisch reisadvies, vaccinaties, malariapreventie en medical kits.

Hoe gevaarlijk zijn expedities?

Het begrip expeditie is aan inflatie onderhevig. Vroeger waren expedities
levensgevaarlijke tochten naar onbekende gebieden op aarde, waar alleen zeer
moedige of roekeloze mannen zich aan waagden. Ze gingen dood of werden helden,
en soms allebei. Dat was de tijd van Livingstone, Amundsen en Scott, van Mallory
en Irvine. In deze tijd kun je een expeditie boeken bij een reisorganisatie. Dan lijkt
het risicoloos, maar is dat ook zo? Ook deze tochten gaan vaak naar gebieden, waar
de natuur gevaarlijk kan zijn. Op een expeditie kan je ook ziek worden. Hoe vaak
komt dat voor en hoe gevaarlijk is dat?
In het tijdschrift van de Wilderness Medical Society* is onlangs een
onderzoek gepubliceerd over dit onderwerp. Van 2402 jongeren tussen de 15
en 18 jaar, die tussen juni en september 2001 op expeditie gingen met de
commerciële Engelse reisorganisatie World Challenge Expeditions Ltd werd
een gezondheidslogboek bijgehouden door daarvoor getrainde volwassen
reisleiders. Allen in bezit van een EHBO opleiding en een goed gevulde
medical kit. Een dergelijk onderzoek op deze schaal werd nog nooit gedaan.
Het betrof lange wandeltochten, vaak op grote hoogte en vooral in Zuid-
Amerika, Afrika, Centaal Azië en Zuid-Oost Azië. De gemiddelde duur van de
tochten was 30 dagen en er deden gemiddeld 14 deelnemers mee per
expeditie. Wat waren de resultaten?
• er deed zich 1 dodelijk ongeval voor: een val van een bergpad met fataal
hoofdletsel. Deze groep brak de tocht af en ging naar huis.
• 137 jongeren (6%) hadden ernstige gezondheidsproblemen, die ziekenhuisopname
(24), doktersbezoek of staken van de tocht tot gevolg hadden. Het
betrof in 27 gevallen een ongeluk (5 auto ongelukken), 12 malariagevallen,
waarvan 6 bewezen, 3 hondenbeten, waarvoor hondsdolheid vaccinaties
gegeven moesten worden, 2 slangenbeten, 1 verwonding door een
meerkat en 1 evacuatie wegens ernstige hoogteziekte.
• de meest voorkomende klachten waren diarree (22%), misselijkheid en
braken (20%), verkoudheid en keelpijn (11%), hoofdpijn (11%) en
ongevallen (verzwikte enkels, etc) (10%).
• er deden evenveel meisjes als jongens mee aan de tochten. De meisjes
meldden 19% meer gezondheidsklachten dan de jongens, vooral op het
gebied van urinewegen en geslachtsorganen, psychische problemen (1
zelfmoordpoging en 1 ernstig eetprobleem!) en huidklachten. Meisjes
werden ook veel vaker door insecten gebeten!
• boven de 2.500 meter namen ziekte en ongevallen toe met 17%. Vooral
misselijkheid, braken, diarree en hoofdpijn namen toe. Er was slechts 1
ernstig geval van hoogteziekte, mogelijk omdat preventief gebruik van
diamox werd geadviseerd.
• slecht 1 ernstige astma-aanval, terwijl in deze leeftijdscategorie juist veel
astma voorkomt. Wat meteen verklaart dat verblijf op hoogte een goed is
tegen astma.
Het blijft altijd lastig om aan dit soort onderzoeken verregaande conclusies te
verbinden. Daarvoor zijn er te veel onzekerheden over oorzaak en gevolg.
Maar het is wel duidelijk dat op expeditie de kans groot is dat je ziek wordt of
op zijn minst een aantal gezondheidsklachten krijgt. Slechts éénderde van de
deelnemers heeft helemaal geen medisch probleem gehad. Bij volwassenen
zal dat niet veel anders zijn.
Weten wat je kunt verwachten is dus een goede zaak voor zowel deelnemers
als reisleiders. Het boek ‘Gezond reizen in risicogebieden’ van Maarten Olthof
en Harry Palsma kan daarbij een goede leidraad zijn.
~ Ronald Hulsebosch